लहान आणि स्वस्त कृषी उपकरणे :(Agricultural Equipment)

(Agricultural Equipment) सध्या आधुनिक कृषी उपकरणांच्या सहाय्याने शेती करताना शेतकऱ्यांना मोठी सोय होत आहे. या कृषी अवजारांच्या मदतीने शेतकरी पेरणीपासून कापणीपर्यंतची आव्हानात्मक कामे अत्यंत कमी वेळेत, खर्चात आणि श्रमात पूर्ण करू शकतात. त्यामुळे शेतकऱ्यांचा शेतीचा खर्चही कमी होऊन उत्पादनातही वाढ झाली आहे.

ऑनलाइन अर्ज करण्यासाठी

यावर क्लिक करा

या कृषी उपकरणांचे कृषी क्षेत्रातील वाढते योगदान लक्षात घेऊन केंद्र आणि राज्य सरकार विविध सरकारी योजनांतर्गत कृषी उपकरणांवर अनुदानही देतात. जेणेकरून अधिकाधिक शेतकरी ही कृषी यंत्रे खरेदी करून त्यांचा शेतीत वापर करू शकतील.

सरकारच्या या योजनांमुळे आज देशभरातील शेतकरी मोठ्या प्रमाणावर कृषी यंत्राचा वापर करून शेती करत आहेत. या कृषी यंत्रांमुळे शेतकऱ्यांचे पैसे, श्रम आणि वेळ या तिन्हींची बचत होत आहे. परंतु या कृषी अवजारांची किंमत खूप जास्त असल्याने लहान आणि अल्पभूधारक शेतकरी ते विकत घेऊन शेतीत वापरण्यास सक्षम नाहीत. त्यामुळे त्यांना शेतीचे नुकसान सहन करावे लागत आहे.

अशा स्थितीत लहान शेतकऱ्यांच्या या समस्या लक्षात घेऊन अनेक कृषी यंत्रसामग्री उत्पादक कंपन्यांनी लहान आणि स्वस्त कृषी यंत्रे बाजारात आणली आहेत, जी आकाराने लहान आहेत आणि त्यांची किंमतही फारशी नाही. लहान आणि अल्पभूधारक शेतकरी ही कृषी उपकरणे सहज खरेदी करू शकतात आणि त्यांचा शेतीमध्ये वापर करू शकतात. ट्रॅक्टर गुरूच्या या लेखात आम्ही तुम्हाला अशाच काही कृषी उपकरणांची(Agricultural Equipment)  माहिती देणार आहोत, जे लहान, स्वस्त आणि शेतीसाठी उपयुक्त आहेत.

(Agricultural Equipment) नांगरणी आणि पेरणीसाठी वापरलेली छोटी आणि स्वस्त कृषी यंत्रे

देशाच्या अनेक भागांत ७० ते ८० टक्के शेतकरी अल्प व अत्यल्प घटकांतून आलेले आहेत. महागडी कृषी यंत्रे वापरून शेती करण्याइतके शेतकरी आर्थिकदृष्ट्या सक्षम नसतात. मध्यम उत्पन्न गटातील शेतकरी या कृषी यंत्रांचा वापर करून भाड्याने शेती करतात. परंतु अल्पभूधारक शेतकरी आजही बैलांच्या सहाय्याने पारंपरिक पद्धतीने नांगरणीपासून पेरणीपर्यंतची आव्हानात्मक कामे पूर्ण करत आहेत. त्यामुळे त्यांचा वेळ, श्रम आणि शेतीचा खर्च खूप जास्त होतो. आणि उत्पादनही पुरेसे नाही. पण आता नांगरणी आणि पेरणीसाठी लहान आणि स्वस्त बियाणे कम बियाणे कम खत ड्रिल मशीन बाजारात उपलब्ध आहेत.

शेतकरी ते सहज खरेदी करून शेतीत पेरणी करू शकतात. बियाणे सह खत ड्रिलच्या मदतीने भात, बाजरी, भुईमूग, गहू, मका, वाटाणा, मसूर, सोयाबीन, बटाटा, कांदा, लसूण, सूर्यफूल, जिरे, हरभरा, कापूस इत्यादी पिकांची पेरणी योग्य पद्धतीने सहज करता येते. खोली बियाणे सह बियाणे कम खत ड्रिल मशीन वापरल्याने खर्च आणि वेळेची बचत होते आणि उत्पादन वाढते. तसेच बुरहानपूर. शेतकरी बांधव हँड डिब्बलर कृषी यंत्राद्वारे पेरणीची कामे देखील करू शकतात. हँड डिब्बलर कृषी यंत्र पेरणीसाठी(Agricultural Equipment)  तसेच खतनिर्मितीसाठी काम करते.

पीक काढणीसाठी वापरलेली शेती उपकरणे
शेतीतील सर्वात आव्हानात्मक काम म्हणजे पिकांची कापणी करणे. त्यामुळे शेतकऱ्याला कापणीसाठी वेळेवर मजूर मिळण्यास मोठ्या अडचणींचा सामना करावा लागतो. काढणीसाठी वेळेवर मजूर न मिळाल्याने शेतकऱ्यांना मोठा त्रास सहन करावा लागत असल्याचे अनेकदा दिसून आले आहे. या आधुनिक यंत्रांमुळे पिकांची काढणी करणे सोपे झाले आहे. आता मशिनद्वारे काढणीचे काम सुरू आहे. त्यामुळे शेतकऱ्यांचे श्रम, वेळ आणि खर्चात बचत झाली आहे.

या यंत्रांशिवाय शेतकरी पीक काढणीसाठी ब्रश कटर, क्रॉप कटर आणि छोटू मशीन वापरू शकतात. ही छोटी कापणी यंत्रे स्वस्त आणि लहान आहेत. हे बाजारपेठेत अनेक श्रेणींमध्ये उपलब्ध आहे. पिकांना अंतिम रूप देण्यासाठी ट्रॅक्टर चालित मल्टीक्रॉप थ्रेशर, ओसाई पंखा, रीपर, ब्लेड हॅरो/ पॉवर हॅरो इत्यादी कृषी उपकरणे(Agricultural Equipment)  वापरली जातात.

(Agricultural Equipment) सिंचनासाठी वापरलेली कृषी उपकरणे

शेतीतून चांगले उत्पादन घेण्यासाठी पिकांना योग्य पद्धतीने पाणी देणे अत्यंत आवश्यक आहे. मात्र पाण्याची पातळी घसरल्याने शेतकऱ्यांचा सिंचनाचा प्रश्न अधिकच गडद झाला आहे. परंतु सिंचनाच्या नवीन पद्धतींमुळे सिंचन आणखी सोपे झाले आहे. आजच्या काळात, बहुतांश शेतकरी पिकांना ठिबक/ठिबक आणि तुषार सिंचन पद्धतीने सिंचन करत आहेत. या सिंचन पद्धतींमुळे शेतकऱ्यांना कमी पाण्यात अधिक उत्पादन मिळत आहे.

शेतकरी गरजेनुसार पिकाला पाणी देण्यास सक्षम आहेत. पिकांना आवश्यक पोषक तत्वे सिंचनाद्वारेच दिली जात आहेत. याशिवाय केंद्र व राज्य सरकार सिंचनासाठी अनेक योजना राबवून शेतकऱ्यांना उत्तम सिंचन साधने उपलब्ध करून देत आहेत. प्रधानमंत्री कुसुम योजनेच्या माध्यमातून शेतकऱ्यांच्या शेतात सौर पॅनेलही बसवण्यात येत आहेत. सूक्ष्म सिंचन योजनेद्वारे ठिबक/ठिबक आणि तुषार सिंचन पद्धतींसाठीही अनुदान दिले जात आहे. सिंचनासोबतच सोलर पंपातूनही शेतकरी अतिरिक्त उत्पन्न मिळवत आहेत.

सरकार अनुदान देते(Agricultural Equipment)

लहान ते मोठ्या शेती उपकरणांवर अनुदान देण्यासाठी केंद्र आणि राज्य सरकार आपापल्या स्तरावर विविध प्रकारच्या योजना राबवत आहेत. ज्याद्वारे शेतकऱ्यांना त्यांच्या संबंधित स्तरावर निश्चित केलेल्या तरतुदीनुसार कृषी उपकरणांवर निश्चित अनुदान दिले जात आहे. यासाठी प्रत्येक राज्य सरकार वेळोवेळी शेतकऱ्यांकडून अर्ज मागवते. या योजनांच्या माध्यमातून सरकार शेतकऱ्यांना कृषी यंत्रावर शेतकरी वर्गानुसार 40 ते 90 टक्के अनुदान देते. शेतकरी कृषी यंत्र अनुदान योजनेची अधिक माहिती त्यांच्या संबंधित राज्यातील कृषी विभागाशी संपर्क साधून मिळवू शकतात.

ऑनलाइन अर्ज करण्यासाठी

यावर क्लिक करा